“Ik heb jaren in de hulpverlening en begeleiding gewerkt en ben nu vijf jaar docent en schoolmaatschappelijk werker op een MBO. Wat ik merk, is dat er vaak sprake is van onderliggende vragen en problematieken die invloed hebben op het functioneren van studenten. Maar dat daar in het onderwijs niet altijd oog voor is.” De mogelijkheid vanuit haar werk zich verder te professionaliseren, zag Annewieke dan ook als een kans: “Ik wilde aan de slag met verdieping van het mentorschap. Wat gebeurt er precies als een student vastloopt? En hoe kan ik in relatief beperkte tijd met een student ‘de onderstroom’ bereiken?”
Schreeuwen, blowen en te laat
In de Contextuele Benadering vond Annewieke de verdieping die aansloot bij haar leervraag. Annewieke: “Het waardevolle van deze benadering vind ik het uitgangspunt dat mensen elkaar nodig hebben; en dat er diepere motieven zijn om menselijk gedrag te verklaren. Je kijkt verder dan de feitelijkheden, iemands psychische bezorgdheden, gedrag en interacties. Over die elementen heen ligt de zogenoemde ‘relationele ethiek’. Belangrijk daarin is de balans tussen geven en ontvangen. Bij studenten zien we vaak dat er sprake is van disbalans. Wat zich uit in opvallend gedrag als schreeuwen, blowen of herhaaldelijk te laat komen. Maar als studenten vastlopen, heeft dat bijna altijd te maken met onderliggende relationele zaken die uit balans zijn. Denk aan ondergrondse loyaliteiten richting familie: een student die een opleiding volgt omdat zijn familie dat van hem verwacht, terwijl die eigenlijk helemaal niet bij hem past. Of aan een jongere die al jong thuis (te) veel gegeven heeft, terwijl niemand aan hem vraagt: hoe gaat het eigenlijk met jóu? Je kunt natuurlijk focussen op: ‘hoe stoppen we dit gedrag?’. Maar de vraag ‘wat vraagt hier om erkenning; wat wil gezien worden door dit gedrag?’ is veel constructiever!”
Leerruimte vergroten
Wat is de relevantie van de Contextuele Benadering voor de setting van het onderwijs? Annewieke: “Het is naar mijn idee cruciaal dat we in het onderwijs erkennen: als een student vastloopt in relationele zin, is er geen ruimte tot leren. We kunnen dat wel niet willen zien of benoemen – bijvoorbeeld omdat je dat niet beschouwt als de taak van een docent – maar dan doe je de student geen recht. Wanneer je aan de slag gaat met de vraag ‘wat zégt het gedrag dat ik zie?’ vergroot je zijn leerruimte. Je hebt een interventie nodig die het destructieve patroon doorbreekt. Met het geven van erkenning nodig je de student uit constructief gedrag te gaan verwerven of vertonen.”
Generaties en patronen
Hoe ervaart Annewieke het onderwijs op de CHE? “Ik vind het ontzettend waardevol dat we niet alleen bezig zijn met het vertalen van de contextuele theorie naar onze professionele setting (hulpverlening of onderwijs); maar dat we ook stilstaan bij onze eigen familiegeschiedenis. Zo ervaren en onderzoeken we eerst hoe deze benadering werkt voor onszélf, voordat we die doorgeven. Ik vind het heel verrijkend om stil te staan bij deze patronen. Bij vragen als ‘hoe neem ik eigenlijk mezélf mee de klas in? En hoe werkt míjn geschiedenis door in de manier waarop ik in contact ben met leerlingen?’. De invloed van patronen (vaak van generatie op generatie doorgegeven) is enorm! Het helpt om daar bewust van te zijn. En soms ook bewust in te kiezen wat je wilt vasthouden of juist loslaten.”
Manier van kijken
Annewieke geeft aan de opleiding absoluut een aanrader te vinden. Niet alleen voor wie werkt in de hulpverlening, maar dus ook voor mensen die werkzaam zijn in het onderwijs. Annewieke: “Het is een gedegen opleiding, waarin je veel kennis opdoet en les krijgt van kundige docenten. Je leert over jezelf en jouw geschiedenis, én hoe je anderen kunt uitnodigen tot constructief contact en gedrag. De Contextuele Benadering biedt geen kant-en-klare oplossingen – maar wél een andere manier van kijken. Wat mij betreft: een life changing ervaring…”
Met de vraag ‘Wat zégt het gedrag dat ik zie?’ vergroot je de leerruimte van je leerling.
