'Ik wil dat jij bestaat’
Het deed hem heel erg zeer, zelf was hij opgegroeid in een kindertehuis en wilde voor zijn dochter zo graag een andere jeugd. Maar, zo vertelde hij me, hij zag dat zijn dochter goed opgroeide en zich kon ontwikkelen in het andere gezin en dat hij er daarom toch mee instemde. “Ik zou nog wel een keer haar kamer daar willen zien, maar verder contact wil ik niet…”
Het raakte me, de pijn die het hem deed, het verlangen van deze vader, die in het grootbrengen van zijn dochter worstelde met zijn eigen geschiedenis. Het raakte me ook hoe hij het beste voor zijn dochter wilde. In de begeleiding van ouders en kinderen en van pleegouders ontmoeten we verlies èn veerkracht. Verlies en veerkracht als verhaallijnen die vaak door elkaar heen lopen.
Verlies, want je kind raakt aan je verleden, maar is vooral jouw toekomst, daar ben je diep mee verbonden. Of: je vader en moeder, dat is je bestaansgrond, daar ontvang je de bevestiging op je leven- of je hoopt die te ontvangen. En als er een breuk komt in die relatie, als samen wonen en opgroeien niet meer kan, dan doet dat zeer. In de begeleiding is dat verlies altijd ergens aanwezig en we komen het tegen met verschillende gezichten, waarop emoties van verdriet, boosheid en angst te lezen zijn. Begeleiden is meer dan zoeken naar oplossingen, het heeft iets van ‘wandelen in het land van de pijn’. Dat wandelen moet je niet te snel doen en het vraagt vooral om liefdevolle aandacht. En vaak om voorrang op alles wat er geregeld en gebeuren moet. We hebben een houding van respect nodig, van open kunnen staan om de laag van het hart te kunnen beluisteren in de woorden en de daden van mensen. Joanna Macy, de in juli 2025 overleden filosofe en klimaatactiviste noemde dit ‘Honouring the pain’: het werkelijk erkennen en ook waarde toekennen aan de pijn.
Wat me ook raakte in het verhaal van deze vader was zijn veerkracht. Hij vond zelf een weg om verder te gaan met zijn leven. Zijn dochter kwam regelmatig een zaterdag thuis en dan werkten ze samen in het zorgen voor de dieren van hun hobbyboerderij. Hokken schoonmaken, eten geven, de zorg en de verzorging bespreken met elkaar. Over de moeilijke dingen hadden ze het niet. Maar ze konden elkaar ontmoeten in de liefde voor de dieren. Bij veel interviews met ouders en met kinderen ben ik verwonderd geraakt over de veerkracht, over toch samen maar weer een weg vinden om verder te gaan. Opveren uit dat verlies en een stap maken richting de toekomst, hoe ongewis dat er ook uitziet. Ik heb al die kleine en grote acties van ouders en kinderen leren begrijpen als een antwoord op een moeilijke situatie. Een antwoord waarin hun kracht en hun waardigheid ligt, waarin ze weer regie ervaren. Het zien van die kracht en waardigheid is wat anders dan de nare uitdrukking ‘ouders in hun kracht zetten’. Dat klinkt me veel te goedkoop. Het gaat immers verder dan het positief labelen van krachten. Het gaat ook hier om in het handelen van ouders en kinderen te ontdekken hoe ze met die diepe breuk in hun relatie omgaan en hoe hun waarden hierin aanwezig zijn. Wanneer je dat kan aanraken met je woorden, met je houding, dan bevestigt dat hun waardigheid en menselijkheid, dan kunnen ze grond onder hun voeten terugvinden.
Verlies en veerkracht ontmoet ik in de interviews, ontmoeten we in de begeleiding. Wanneer we nog een spade dieper afsteken in dat spanningsveld van verlies en veerkracht, dan kom ik een vader tegen die ook kan zien dat zijn dochter het goed heeft in het pleeggezin. Hij reikt verder dan zijn eigen pijn. Daar ontmoet ik iets van het besef van verantwoordelijk -zijn. En ik ontmoet ook iets van loyaliteit van de dochter, die in de zorg voor de dieren ook trouw is en waardering geeft aan haar vader.
In de goede zorg van de vader en van de dochter hoor ik een verborgen hartslag kloppen: “Ik wil dat jij bestaat… Ik wil dat jij bestaat… Ik wil dat jij bestaat’. Woorden kunnen de diepte van dat mysterie benaderen, maar nooit helemaal vatten. Maar in die goede zorg van de een voor de ander beluister ik de hartslag van het leven, de hartslag van de liefde.
Verlies en veerkracht en in het hart daarvan het diepe besef van verantwoordelijk-zijn van ouders, van loyaliteit van kinderen. Wanneer we die hartslag kunnen horen en laten resoneren kunnen we samen met ouders en kinderen op weg gaan.
Column uitgesproken op 18 augustus 2025, tijdens de openbare les van Danielle van de Koot-Dees
